G
De letter G wordt in de elektronica gebruikt voor de (spannings) versterking van een bepaald circuit of deelcircuit.
Bij elektronen buizen wordt er het volgnummer van het rooster (grid) mee aangegeven, geteld vanaf de kathode. G1 is het stuurrooster, G2 het schermrooster etc.
Gain
De versterking van 1 of ander circuit. Soms wordt de gain
aangegeven als een factor, soms wordt het aangegeven in dB of decibel.
Gain-Bandwidth-Product
(GBW)
Een gegeven van een Operationele Versterker. Het is
doorgaans de frequentie waarbij de open-lus versterking (dus
zonder tegenkoppeling) gelijk is aan 1.
In het algemeen kan bij een opamp met een grotere GBW een
sterkere tegenkoppeling toegepast worden, waardoor
vervormingen afnemen.
Het GBW is slechts 1 van de eigenschappen, d.w.z. dat er nog
meer gegevens over het frequentie-gedrag nodig zijn om uit
te maken of een opamp geschikt is voor een bepaalde taak.
Galm
In een wat grotere ruimte kan een geluid vrij lang
uitklinken op een min of meer gelijkmatige manier.
We noemen dat galm of nagalm, in tegenstelling tot echo, als
er een geprononceerd vertraagd geluid optreedt dat soms
zelfs meerdere malen weerkaatst..
Galvanische scheiding
We spreken van galvanische scheiding als twee (of meer)
apparaten met elkaar verbonden zijn zonder dat er een
elektrische stroom van het chassis van ene apparaat naar het
chassis van het andere kan lopen.
Deze scheiding kan bereikt worden door
koppeltransformatortjes, door optische elementen (fiber
verbinding of opto-coupler) of (alleen voor HF-apparaten)
door scheidings condensatortjes. Ook iedere vorm van
draadloze verbinding geeft een galvanische scheiding.
Het aanbrengen van galvanische scheiding heeft soms zin als
je aantoonbaar last hebt van storing van buitenaf, bijv. van
lichtdimmers of brom door een aardlus.
Als je aantoonbaar last hebt van een zeer hoogfrequente
stoorbron zoals een naburige radiozender, geeft galvanische
scheiding veelal geen oplossing.
Onder bepaalde omstandigheden kan het probleem zelfs erger
worden (aardlussen).
Zie ook: het hoofdstuk
over storing
Ge-anodiseerd,
ge-eloxeerd.
Zie eloxeren.
Geintegreerd
Zie Integrated.
Geleiders
Elektrische geleiders zijn o.m. alle metalen, en veel
vloeistoffen (zuren, basen, zouten).
Magnetische geleiders zijn o.m. de meeste ijzer legeringen
en een aaantal composieten zoals ferriet.
Zie ook Isolatoren.
Gelijkloop
Bij audio apparatuur de mate waarin de volume- en klank
regelaars voor de beide kanalen links en rechts gelijk-op
lopen.
Gelijkstroom,
Gelijkspanning
Elektrische stroom die altijd in de zelfde richting loopt,
c.q. spanning die altijd in dezelfde richting staat. Dit in
tegenstelling met wisselstroom of -spanning. Ook de engelse
term DC voor Direct Current wordt veel gebruikt. De
tegenhanger is dan AC voor alternating current.
Gelijkzwevend
Een manier van stemmen van muziekinstrumenten met vaste
toonverhoudingen (zoals de piano) waarbij de fouten
evenredig verdeeld zijn over de intervallen.
Het komt op het volgende neer:
Als je een piano gaat stemmen zodat de quint intervallen
(c-g, g-d, d-a, enz.) zwevingsvrij klinken, dan klinkt de
laatste quint (die waarmee je terug komt op de c) vreselijk
vals. Ook bij het stemmen in reine kwarten of reine tertsen
hou je een onbruikbaar interval over.
Door die fout evenredig over het oktaaf te verdelen klinkt
het aanvaardbaar. Het interval tussen twee opvolgende tonen
op de piano wordt dan de twaalfdemachts-wortel uit 2.
De gelijkzwevende stemming wordt in nagenoeg alle westerse
muziek gebruikt. Maar bijv. een strijkkwartet (dus zonder
piano) speelt meestal rein. De gelijkzwevende stemming is
rond de tijd van J.S.Bach uitgevonden, en Bach heeft dan ook
een serie composities gemaakt waarin hij de mogelijkheden
van die stem-methode uitbuitte. (Das Wohltemperierte
Klavier)
Ik heb van ene Ruud Janssen
een commentaar en
een uitgebreide verhandeling over dit onderwerp
ontvangen.
Geluid
Een trilling van de lucht die we met ons gehoor kunnen
waarnemen.
Er bestaat ook infra-geluid, dat gaat om zodanig lage
frequenties (tonen) dat we die niet kunnen horen. Een
onderdeel van het wereldwijde netwerk om o.m.
kern-explosies door onbetrouwbare landen op te sporen
bestaat uit het waarnemen van infrageluid.
Eveneens kennen we ultrageluid, frequenties boven de
gehoorgrens van ca. 20 kHz. Ultrageluid wordt in de medische
praktijk veelvuldig gebruikt. Denk aan de prenatale echo en
doppler echo- onderzoek aan o.m. bloedvaten en het hart.
Geluidsdemping
Zie Geluidsdemping
Geluidsoverlast
Geluid uit luidsprekers is 1 van de veelvoorkomende oorzaken
van burenruzies.
Zie Geluidsdemping
Gemiddelde waarde
Bij sinusvormige wisselstroom of spanning is de gemiddelde
waarde gelijk aan 0.64 maal de |piekwaarde|.
De symbooltjes |...| duiden erop dat hier de absolute waarde
bedoeld is, dus zonder rekening te houden met een evt.
min-teken.
De gemiddelde waarde van een sinus signaal -met inachtname
van de negatieve delen- is natuurlijk nul; er is geen
DC-component.
Zie ook: Effectieve waarde, RMS en TRUE-RMS
Geometrie
Letterlijk 'aard meetkunde'
Het woord geometrie wordt vaak ge/mis-bruikt voor "het
complex van afmetingen" of "de onderlinge verhoudingen van
afmetingen" van 1 of ander ding.
Glasvezel
Zie Fiber, Optische verbindingen, Tos-link.
Glitch, ook wel spike
Een kortstondige verstoring van een signaal. In de
audio-techniek wordt er meestal gedoeld op verstoringen bij
de D/A omzetting.
Berucht is de MSB-glitch, die op kan treden rond de
nul-doorgang van het audio signaal in sommige types D/A
converter (die met laddernetwerken), die praktisch niet meer
voor audio gebruikt worden..
Zie het hoofdstuk Analoog
en Digitaal
Global
feedback / Globale tegenkoppeling
Zie tegenkoppeling.
Tegenhanger
is "Locale tegenkoppeling"
Golflengte
De lengte in meters van een golf die zich voortplant in een
medium. De golflengte is simpelweg de voortplantings
snelheid gedeeld door de frequentie.
Voor geluid in lucht, met een voortplantingssnelheid van
ongeveer 330 meter per seconde, heeft een toon van 300 Hertz
een golflengte van 1 meter. 20 kHz, de hoogste frequentie
die mensen nog kunnen horen heeft een golflengte van ca. 1.5
cm.
Bij elektrische verschijnselen is de voortplantingssnelheid
flink wat hoger, n.l gelijk aan de lichtsnelheid. In lucht
is dat ca. 300.000 Km per seconde (ja, 7 x de aarde rond in
1 seconde) en in kabels altijd wat langzamer, tot
150.000 Km/s.
In de natuurkunde, en dus ook in de elektronica moet je
altijd rekening houden met de vraag of een golflengte klein
of groot is ten opzichte van het apparaat of de kabel
waarover je spreekt. Als de golflengte klein is moet je er
altijd nadrukkelijk rekening mee houden.
Zo moet je bij een S/PDIF of AES/EBU signaal van ca. 6 Mhz
en dus een golflengte van 48 meter een kabel gebruiken met
de juiste karakteristieke impedantie als je dat signaal over
meer dan een meter of tien wilt transporteren. Bij een
kabeltje van een meter komt het er niet op aan, want dat is
kort en dan heb je geen last van reflecties die in een
langere kabel zouden optreden. Zie het begrip Karateristieke
impedantie in Kabeltechniek.
Een ander voorbeeld: Bij een geluidsfrequentie van 100 Hz
(golflengte 3 meter) is de luidspreker kast bijna altijd
klein t.o.v. de golflengte. Dat resulteert er in dat
geluiden van zulke lage frequenties altijd rondom gestraald
worden. Het maakt niet uit of je voor of achter de kast
staat, je hoort evenveel bas.
Nou ja, voor zover de kamer flink groot is ten opzichte van
de golflengte. Bij nog wat lagere frequenties is dat meestal
niet meer zo waardoor er allerlei reflecties en staande
golven optreden.
Bij hoge frequenties, zeg 3 Khz is de golflengte een
decimeter, en dus niet meer klein ten opzichte van de kast.
Zulke frequenties worden dan ook voornamelijk naar 1
richting gestraald.
Zie ook de begrippen "Verre veld" en "Nabije veld".
Goud
Edel metaal (dat wil zeggen dat het niet oxideert)
Chemisch symbool: Au, van Aurum. Elektrische soortelijke
weerstand: 32 E-9 Ohm meter.
Het wordt nogal eens in een zeer dun laagje aangebracht op
schakelaar-contacten en contactvlakken van connectoren voor
signaal kabels.
Omdat er geen oxide vorming plaats vindt is de bedrijfs
zekerheid van zulke contacten beter, vooral als het om
kleine spanningen of kleine stromen gaat.
Grammofoon
Apparaat waarmee Grammofoonplaten (Vinylplaten) kunnen
worden afgespeeld.
Grammofoonplaat
Ronde plaat waarop geluidsinformatie is vastgelegd in de
vorm van een spiraalvormige groef die de geluidstrillingen
volgt.
Vóór 1940 waren er veel verschillende formaten in zwang. De
bekendste was de 78-toeren plaat met een speelduur van ca. 3
minuten. Na ca. 1950 kennen we alleen nog de Single, de EP
en de LP.
De 78-toeren plaat is altijd van een zodanige kwaliteit dat
er van HiFi geen sprake kan zijn. Hiet telt alleen de
muzikaal/historische waarde. Er zijn recentelijk digitale
technieken ontwikkeld om allerlei bijgeluiden (ruis, tikken
en krassen) weg te werken. Hierdoor zijn veel opnames van
historisch belang met een acceptabele geluidskwaliteit
beschikbaar gekomen.
De Single had een speelduur van ca. 3 minuten en ging op 45
omw/min. Op dit systeem werd bijna uitsluitend populaire of
jazz muziek uitgebracht. De Single heeft bestaan totdat de
CD populair werd. Nog steeds is de speelduur van veel
popnummers niet langer dan dat het op een singletje zou
kunnen, hoewel daar met de CD geen enkele reden meer voor
is.
De EP speelde op 33 omw/min ca. 15 minuten. Dit systeem is
slechts korte tijd in zwang geweest, meestal voor wat
langere pop/jazz nummers en wat kortere klassieke nummers.
Voor zover mij bekend verdween de EP ongeveer toen de stereo
platen kwamen.
De LP speelde met een diameter van 30 cm 20..30 minuten per
kant op 33 omw/min. Voor vele jaren is dit DE standaard
geweest voor muziek van alle genres. De Single en de LP zijn
vanaf eind 50-er jaren ook in stereo uitgevoerd.
Ter onderscheiding van de CD is na de 80-er jaren de term
vinyl-plaat ingeburgerd geraakt, naar het materiaal waaruit
de grammofoonplaat gemaakt wordt.
Zie in de rubriek Analoog
en Digitaal een vergelijking
tussen de CD en de LP systemen.
Groeplooptijd,
Group-delay
De vertraging die een signaal ondergaat in een elektronisch
apparaat of een verbinding.
In sommige systemen is de vertraging afhankelijk van de
frequentie. We spreken dan van niet lineaire fase of
ongelijke group-delay.
Zie fase, fase-lineair.
Ground
Engels voor aarde, massa, retour leiding van een signaal
verbinding.
Als het om een veiligheids
aard aansluiting gaat is DE term: Protective Earth,
of PE. In NL de geel/groene draad in stroomkabels.
Ground loop, ground loop insulator
Zie aardlussen
Grid
Engels voor een rooster in een elektronenbuis.
Ook het (grootschalige) elektriciteits netwerk.
Gyrator
De Gyrator is een passieve vierpool waarvoor geldt dat de
ingangsspanning evenredig is met de uitgangsstroom
en omgekeerd.
Voor audio toepassingen geeft de gyrator de mogelijkheid om
betrekkelijk eenvoudig een grote zelfinductie te realiseren
voor bepaalde actieve filterschakelingen. (Niet bruikbaar
voor passieve luidspreker wisselfilters)
Een gyrator kan betrekkelijk eenvoudig gerealiseerd worden
met twee OpAmps's, maar er bestaat ook een schakeling met 1
transistor. Deze laatste wordt nogaleens gebruikt in
equalizers. Zie Actieve
Filters